Quốc gia và vùng lãnh thổ có lẽ bạn đã nghe nói nhiều nhưng có thể bạn chưa biết rõ khi nào thì được coi là một quốc gia và trong trường hợp nào thì chỉ được coi là vùng lãnh thổ. Hãy cùng KienThuc24h tìm hiểu về sự khác nhau giữa hai khái niệm này.
Mục lục bài viết
Quốc gia là gì?
Theo nghĩa tổng quát, quốc gia có thể được hiểu là một khái niệm hợp thành từ địa lý, chính trị, tinh thần, tình cảm và pháp lý. Theo đó, quốc gia là một vùng lãnh thổ có chủ quyền, có một chính quyền và có những con người thuộc các dân tộc trên vùng lãnh thổ đó. Những người này chấp nhận nền văn hoá cũng như lịch sử tạo lập nên quốc gia đó, họ cùng chịu sự chi phối của chính quyền, gắn bó với nhau bởi luật pháp, quyền lợi, văn hoá, tôn giáo, ngôn ngữ và chữ viết.
Theo từ điển luật pháp luật Black (từ điển luật về các thuật ngữ pháp lý được sử dụng trong Toà án Tối cao của Hoa Kỳ) thì quốc gia là khái niệm để chỉ một dân tộc hoặc một nhóm người kết hợp với nhau hiện diện dưới hình thức là một tổ chức tư nhân có tổ chức, thường trú ngụ ở một phần riêng biệt của Trái Đất. Họ nói chung một thứ ngôn ngữ, sử dụng chung một luật lệ, có tính lịch sử liên tục và khác biệt với các nhóm người khác về nguồn gốc chủng tộc và đặc điểm đặc trưng. Ngoài ra, những người này cũng cùng sống chung dưới một chính quyền có chủ quyền.
Theo phương diện Công pháp quốc tế, một quốc gia sẽ là chủ thể của luật pháp quốc tế (tức được thừa nhận là một quốc gia chính thức) khi có đầy đủ 04 yếu tố sau: lãnh thổ xác định, dân số ổn định, chính phủ với đầy đủ quyền lực và khả năng quan hệ ngoại giao với các quốc gia khác.
Nếu xét theo ý nghĩa tổng quát, trên thế giới hiện nay đang có 204 quốc gia. Còn theo phương diện công pháp quốc tế, trên thế giới có 193 quốc gia chính thức (là thành viên của Liên Hiệp Quốc) và Thành quốc Vatican (là quốc gia đặc biệt).
Nước CHXHCN Việt Nam (màu đỏ) là một quốc gia có đầy đủ 04 yếu tố theo Công pháp quốc tế
Vùng lãnh thổ là gì?
Có thể kết hợp giữa khái niệm quốc gia tổng quát và luật phát quốc tế để định nghĩa về vùng lãnh thổ như sau: Vùng lãnh thổ là một quốc gia thiếu đi ít nhất một trong 04 yếu tố để cấu thành quốc gia chính thức, bao gồm: lãnh thổ xác định, dân số ổn định, chính phủ với đầy đủ quyền lực, khả năng quan hệ ngoại giao với các quốc gia khác. Vùng lãnh thổ có nhiều hình thức tồn tại khác nhau và mỗi hình thức này lại có một định nghĩa riêng. Cụ thể:
Quốc gia được công nhận hạn chế: Đây là những vùng lãnh thổ có đầy đủ yếu tố của một quốc gia theo khái niệm chung, tuy nhiên lại thiếu đi một yếu tố theo phương diện công pháp quốc tế là khả năng quan hệ với các quốc gia khác. Cụ thể hơn, những quốc gia được công nhận hạn chế chưa được công nhận bởi quốc gia nào hay chỉ được công nhận bởi một hoặc một số các quốc gia chính thức mà không được công nhận bởi toàn bộ Liên Hiệp Quốc.
Hiện nay trên thế giới có 3 quốc gia chưa được nước nào công nhận là Somaliland, Transnistria và Nagorno – Karabakh; 3 quốc gia chỉ được số ít các quốc gia chính thức công nhận là Abkhazia, Bắc Síp và Nam Ossetia; 4 quốc gia được nhiều quốc gia chính thức công nhận là Kosovo, Đài Loan, Tây Sahara và Palestine.
Đài Loan - Trung Quốc (vòng tròn đỏ) vẫn chưa hoàn toàn được coi là một quốc gia
Vùng lãnh thổ tự trị: Là vùng lãnh thổ thuộc một quốc gia (còn gọi là mẫu quốc) được quyền tự cai quản và có những đặc trưng riêng về văn hoá (dân tộc, ngôn ngữ, tôn giáo,...), kinh tế, xã hội, chính trị (chính quyền, chính phủ, hành pháp,...). Vùng lãnh thổ tự trị có thể độc lập trên thực tế (giành được quyền tự cai quản thực sự) hoặc chỉ độc lập theo luật định (được công nhận là độc lập nhưng vẫn dưới quyền cai quản của mẫu quốc). Một số vùng lãnh thổ tự trị nổi tiếng có thể kế đến như: Hồng Kông, Ma Cao, Tây Tạng, Tân Cương (thuộc Trung Quốc), Bắc Ireland (thuộc Anh), Dải Gaza (thuộc Palestine),....
Vùng lãnh thổ phụ thuộc: Là một vùng lãnh thổ không có đầy đủ nền độc lập chính trị hay chủ quyền như một quốc gia. Các vùng lãnh thổ phụ thuộc có thể là một phần đất xa xôi với phần đất chính hoặc là các cựu thuộc địa cũ. Những lãnh thổ phụ thuộc này có tổ chức chính quyền địa phương nhưng chưa được áp dụng (hoặc chỉ áp dụng một phần nhỏ) hiến pháp Quốc gia. Ngoài ra, lãnh thổ phụ thuộc cũng có thể không có cư dân thường trú.
Sự khác nhau giữa quốc gia và vùng lãnh thổ là gì?
Từ định nghĩa quốc gia và vùng lãnh thổ đã nêu ở trên, chúng ta có thể thấy sự khác biệt lớn nhất giữa quốc gia và vùng lãnh thổ chính là các yếu tố cấu thành chúng. Như vậy thì một quốc gia sẽ chỉ là một vùng lãnh thổ nếu có tồn tại các yếu tố sau:
- Có lãnh thổ không xác định hoặc đang bị tranh chấp.
- Chính quyền không có đầy đủ quyền hạn.
- Không được tổ chức Liên Hiệp Quốc công nhận là quốc gia chính thức.
Trên đây là những phân tích khá chi tiết về sự khác nhau giữa quốc gia và vùng lãnh thổ mà KienThuc24h muốn cung cấp thêm thông tin cho bạn đọc tham khảo. Hi vọng sau khi đọc xong, các bạn có thể hiểu rõ hơn về định nghĩa quốc gia và vùng lãnh thổ là gì cũng như các vấn đề liên quan. Xin cảm ơn các bạn đã đọc bài viết!
***Bài viết có sự tham khảo và tổng hợp thêm thông tin từ nguồn tài liệu uy tín: wikipedia.org
***Từ khóa: quốc gia là gì, vùng lãnh thổ là gì, sự khác nhau giữa quốc gia và vùng lãnh thổ
