Trong thời kỳ công nghệ phát triển như hiện nay, mạng xã hội ngày càng trở nên quen thuộc và trở thành một phần không thể thiếu đối với mỗi người. Mạng xã hội cung cấp nhiều tiện ích khi cho phép chúng ta chia sẻ tin tức, kết nối với bạn bè, tìm kiếm khách hàng, mua sắm, giải trí, thậm chí hẹn hò, từ đó tạo ra sự thuận tiện và đa dạng trong các hoạt động thường nhật. Vậy mạng xã hội là gì? Đặc điểm và vai trò của cộng đồng này như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tiêu hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé.
Mục lục bài viết
Mạng xã hội là gì?
Mạng xã hội (social network) là một nền tảng online giúp mọi người dễ dàng kết nối, giao lưu, tìm kiếm và truy cập thông tin với các mô hình, tính năng cũng như nhiều cách tương tác khác nhau. Đây được ví như là một thế giới ảo thu nhỏ của xã hội, cho phép mọi người chia sẻ thông tin, hình ảnh, âm thanh và xây dựng mối quan hệ toàn cầu dựa trên các điểm chung về nghề nghiệp, sở thích hay cuộc sống. Đặc biệt trong những năm gần đây, mạng xã hội đã trở thanh làm công cụ kinh doanh trực tuyến hiệu quả vì có đến hàng triệu lượt truy cập mỗi ngày.
Mạng xã hội không giới hạn về độ tuổi nên có sự đa dạng về đối tượng người dùng. Nền tảng này có thể được truy cập từ nhiều loại thiết bị khác nhau như điện thoại thông minh, laptop, máy tính để bàn và máy tính bảng, chỉ cần có kết nối Internet. Người dùng đăng tải nội dung đa dạng từ cuộc sống hàng ngày cho đến công việc và tin tức. Tuy nhiên, việc thể hiện quan điểm hay cá tính trên nền tảng này cần tuân thủ quy chuẩn đạo đức và pháp luật. Hiện nay, có nhiều kênh mạng xã hội phổ biến, bao gồm:
- Facebook: mạng xã hội lớn nhất thế giới với hàng tỷ người dùng, cho phép người dùng chia sẻ nội dung đa dạng và kết nối với bạn bè.
- Instagram: ra mắt năm 2010, là nền tảng hái ra tiền cho nhiều người nổi tiếng, cho phép đăng tải và chia sẻ hình ảnh, video cá nhân và thu hút nhiều đối tượng truy cập.
- Zalo: đây là mạng xã hội Việt Nam lớn nhất hiện nay với tính năng gọi điện, nhắn tin, chia sẻ thông tin nhanh chóng và đặc biệt bảo mật tốt hơn so với các nền tảng social khác.
- TikTok: xu hướng mới với video ngắn, sáng tạo được phát triển từ Trung Quốc và đang thu hút sự chú ý trên toàn cầu.
Các đặc điểm của mạng xã hội
Hiện nay, các mạng xã hội đều có tên gọi riêng biệt, hoạt động trên nền tảng internet với giao diện, tính năng khác nhau nhưng nhìn chung những nền tảng này sẽ có các đặc điểm như sau:
- Phụ thuộc vào Internet vì chỉ hoạt động khi có kết nối với nhà mạng.
- Để truy cập và đăng tải nội dung trên mạng xã hội, người dùng phải tạo tài khoản, cung cấp một số thông tin và tuân thủ các quy định cộng đồng.
- Toàn bộ nội dung trên mạng xã hội đều do người dùng tự tạo và chia sẻ nhưng phải tuân theo một số nguyên tắc nhất định.
- Một đặc điểm nữa của mạng xã hội là được tạo nhằm kết nối cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức trên toàn cầu thông qua cùng một thế giới trực tuyến thu nhỏ.
Chức năng, vai trò của mạng xã hội
Được xây dựng dựa trên nền tảng internet, mạng xã hội mang đến những chức năng, vai trò đa dạng, thú vị và thiết thực trong cuộc sống của con người, cụ thể:
- Góp phần củng cố niềm tin của người dân đối với sự điều hành của Đảng, Nhà nước và Chính phủ:
+ Xét từ góc độ quản lý nhà nước: Mạng xã hội là một hệ thống thông tin cung cấp cho cộng đồng những dịch vụ lưu trữ, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau. Các dịch vụ này bao gồm: tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn, trò chuyện trực tuyến, chia sẻ âm thanh, hình ảnh,....
+ Xét từ góc độ văn hóa - xã hội: Các nền tảng trực tuyến là công cụ liên kết mối quan hệ giữa nhiều cá nhân, nhóm và tổ chức trên môi trường internet. Đây được coi là một loại hình cộng đồng ảo, trong đó bao gồm nhiều cộng đồng online khác nhau nhằm thỏa mãn các nhu cầu về vật chất, tinh thần của con người.
- Hỗ trợ nâng cao nhận thức, tư duy và kỹ năng sống của con người: Chỉ với một vài thao tác đơn giản, người dùng sẽ có thể cập nhật thông tin về lĩnh vực và vấn đề mà họ quan tâm một cách nhanh chóng. Ngoài ra, mạng xã hội cũng cung cấp nhiều nhóm dạy kỹ năng sống như ngoại ngữ, giao tiếp, tâm lý, thể thao, nấu ăn, sửa chữa,....
- Góp phần tích cực vào sự phát triển của văn hóa cộng đồng: Nhờ sự tiến bộ trong khoa học kỹ thuật, mạng xã hội đã tạo điều kiện cho người dùng kết nối, tương tác với bạn bè, gia đình và cộng đồng. Việc chia sẻ tình cảm, niềm vui, nỗi buồn cũng trở nên dễ dàng, đồng thời họ có thể tham gia vào các hoạt động nhân văn chung của xã hội một cách tích cực như cứu trợ thiên tai, giúp người có hoàn cảnh khó khăn,....
- Thúc đẩy quá trình hội nhập của Việt Nam để vươn tầm thế giới: Các nền tảng online xuyên quốc gia đã mở ra cánh cửa cho việc giao lưu và tương tác văn hóa giữa người Việt và người dân trên thế giới. Nhờ đó, những giá trị văn hóa của Việt Nam được lan truyền và chia sẻ rộng rãi, giúp tạo nên sự đa dạng trong cộng đồng quốc tế.
Những tác động của mạng xã hội đến đời sống con người
Trước khi chấp nhận tham gia một trang mạng xã hội nào đó, bạn cần cân nhắc kỹ các hậu quả và lợi ích để có thể sử dụng chúng một cách hợp lý cũng như hiệu quả hơn.
Tác động tích cực
Không thể phủ nhận rằng các nền tảng online chính là một thành tựu vĩ đại của công nghệ kỹ thuật số khi mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho hàng tỷ người dùng. Dưới đây là một số ưu điểm của mạng xã hội:
- Cập nhật thông tin nhanh chóng: Mạng xã hội là một kho tàng tập hợp nguồn dữ liệu khổng lồ, cung cấp giá trị kiến thức không giới hạn, giúp chúng ta dễ dàng tìm kiếm thông tin và đăng tải những nội dung cập nhật trong thời gian ngắn.
- Kết nối với bạn bè toàn cầu: Các nền tảng online sẽ giúp bạn kết nối, làm quen với mọi người trên toàn cầu, xóa bỏ rào cản về địa lý, đồng thời xây dựng mối quan hệ tốt đẹp và hợp tác với nhau.
- Trao đổi thông tin và tương tác: Thay vì gặp mặt truyền thống, mạng xã hội cho phép người dùng trao đổi thông tin, ý tưởng và sự kiện một cách dễ dàng thông qua SMS, email hoặc các bài đăng trên nền tảng này.
- Học hỏi kiến thức và kỹ năng mới: Mạng xã hội cung cấp một nguồn kiến thức phong phú, giúp người dùng học hỏi và trau dồi những kỹ năng mới để phát triển bản thân.
- Kinh doanh trực tuyến: Nền tảng trực tuyến đóng vai trò quan trọng trong kinh doanh online với hàng triệu lượt truy cập mỗi ngày, giúp tiết kiệm chi phí vận hành và tiếp cận khách hàng một cách nhanh chóng.
Tác động tiêu cực
Tuy mạng xã hội mang lại nhiều lợi ích, nhưng cần lưu ý rằng việc lạm dụng và không kiểm soát sẽ đem lại những hậu quả không mong muốn, bao gồm:
- Thiếu tương tác trực tiếp giữa con người với nhau: Vì mọi thứ đều có thể thực hiện trực tuyến thông qua mạng xã hội nên con người không còn hứng thú gặp mặt hay tương tác với người xung quanh, điều này dẫn đến mối quan hệ ngày càng xa cách và lạnh lùng.
- Lãng phí thời gian và không thực hiện được mục tiêu: Dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội có thể làm mất đi sự tập trung vào những mục tiêu cụ thể và ảnh hưởng xấu đến vấn đề phát triển cá nhân.
- Suy giảm tự tin và áp lực so sánh: Thường xuyên so sánh bản thân với người khác trên mạng xã hội có thể làm bản thân tự ti và xây dựng một rào cản không cần thiết.
- Tình trạng trầm cảm và lo âu: Các hành động tiêu cực trên mạng xã hội có thể gây ra tình trạng trầm cảm, lo âu, đặc biệt khi dẫn đến việc soi mói và bị phê phán.
- Mất ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe: Sử dụng điện thoại trước khi ngủ có thể gây rối loạn giấc ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
- Nguy cơ mất quyền riêng tư và an ninh: Đăng tải thông tin cá nhân trên mạng xã hội có thể khiến người dùng trở nên mục tiêu của hacker và những nguy hiểm khác.
Vì vậy, khi sử dụng mạng xã hội, chúng ta cần có sự tỉnh táo và tinh thần cân nhắc để tận dụng lợi ích của các nền tảng một cách có ích, đồng thời tránh những tác động tiêu cực đến cuộc sống cũng như sức khỏe của mình.
Thực trạng sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay
Ngày nay, công nghệ thông tin phát triển nhanh chóng, đã đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có số lượng người dùng mạng xã hội cao. Thống kê cho thấy, tính đầu năm 2023, có hơn 70 triệu người dùng mạng xã hội, xấp xỉ khoảng 73% dân số. Đặc biệt, Việt Nam nằm còn thuộc top 10 quốc gia có lượng người dùng Facebook và Youtube cao nhất thế giới, trong đó giới trẻ chiếm tỷ lệ phần lớn.
Tuy vậy, sự gia tăng số người dùng mạng xã hội cũng đồng điệu với tình trạng "nghiện mạng xã hội" đang ngày càng trở nên phổ biến. Điều này diễn ra khi người dùng dành quá nhiều thời gian vào những hoạt động không mang tính bổ ích. Dần dần, họ không thể kiểm soát được việc dừng truy cập và có cảm giác bất an khi không sử dụng. Hiện tượng này vô cũng đáng lo ngại vì các nền tảng này có thể can thiệp quá mức vào cuộc sống hàng ngày, khiến người dùng trở nên phụ thuộc.
Báo cáo Digital cho thấy, người Việt sử dụng Internet trong 6 tiếng 47 phút mỗi ngày, trong đó dành tới 2 tiếng 21 phút cho mạng xã hội, chiếm tới ⅓ thời gian. Hơn nữa, một cuộc khảo sát khác cũng cho thấy 39% người cảm thấy khó chịu khi không sử dụng mạng xã hội, 37% coi nền tảng này là một phần của cuộc sống và 36% thậm chí sẽ cảm thấy rất buồn nếu mạng xã hội bị đóng cửa. Những tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn gây tác động tiêu cực đến tâm lý, dẫn đến nhiều rủi ro trầm trọng.
Như vậy thông qua nội dung trên, Kiến Thức 24h đã chia sẻ đến bạn khái niệm mạng xã hội là gì cũng như đặc điểm và vai trò của mạng xã hội trong cuộc sống hằng ngày của con người. Hi vọng rằng với những thông tin mà chúng tôi cung cấp sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các nền tảng này cũng như biết cách tận dụng lợi ích khi sử dụng mạng xã hội và tránh những tác động tiêu cực đến cuộc sống và sức khỏe của mình.
